Deniz Gezmiş

Deniz Gezmiş, (27 Şubat 1947, Ankara, Ayaş - 6 Mayıs 1972, Ankara) 1965'ten sonra Türkiye'de gelişen gençlik hareketinin en önemli önderlerinden ve Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun (THKO) kurucu ve yöneticilerinden.

Öğretmen bir ailenin çocuğu olarak çeşitli kentlerde ilk ve ortaöğrenim gördü. Liseyi İstanbul'da bitirdi. Henüz lise öğrencisiyken sol düşünceyle tanıştı.1966'da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne giren Gezmiş, 1965'te İsmet Özel'in de yer aldığı Türkiye İşçi Partisi'nin Üsküdar şubesine üye oldu. Deniz Gezmiş, arkadaşlarıyla 30 Ocak 1968'de "Devrimci Hukukçular Örgütü"nü kurdu.

Öğrenci eylemleri içindeki etkinliği giderek artan Deniz, 12 Haziran 1968'de İstanbul Üniversitesi'nin işgaline önderlik etti. İşgalden kısa bir süre sonra İstanbul'a gelen 6. Filo'yu protesto eylemlerinde yer aldı. 30 Temmuz'da bu eylemlerden dolayı tutuklandı ve 20 Eylül'de serbest bırakıldı.

TİP içinde yoğunlaşarak, ayrılıklara ve tartışmalara yolaçan ideolojik sorunlarda Milli Demokratik Devrim (MDD) görüşünü benimseyen Deniz Gezmiş, bu görüşün özelikle devrimci öğrenciler arasında yayılmasını sağladı. Ekim 1968'de eylemlerde birlikte olduğu Cihan Alptekin, Mustafa İlker Gürkan, Mustafa Lütfi Kıyıcı, Cevat Ercişli, M. Mehdi Beşpınar,Hamza Demir, Selahatin Okur, Saim Kurul ve Ömer Erim Süerkan'la birlikte Devrimci Öğrenci Birliği'ni (DÖB) kurdu. 1 Kasım 1968'de TMGT, AÜTB, ODTÜÖB ve DÖB'ün başlatığı "Samsun'dan Ankara'ya Mustafa Kemal Yürüyüşü"nü düzenledi.

Ardından 28 Kasım 1968'de ABD Büyükelçisi Kommer'in gelişi sırasında Yeşilköy Havaalanı'nda düzenlenen protesto gösterileri nedeniyle tutuklanıp ve bir süre sonra serbest bırakıldı. 16 Mart'ta İstanbul Üniversitesi'nde sağ ve sol görüşe mensup öğrenciler arasında çıkan çatışmalarda yer alan Gezmiş, bu eylemi yüzünden 19 Mart'ta tekrar tutuklandı. 3 Nisan'a kadar hapis yattı. Ardından 31 Mayıs 1969'da İ.Ü. Hukuk Fakültesi öğrencilerinin, reform tasarısının gerçekleşmesini protesto için giriştikleri işgale önderlik etti. Üniversitenin kapatılıp, polise teslim edilmesi nedeniyle çıkan çatışmalarda yaralandı. Hakkında gıyabi tutuklama kararı olmasına rağmen hastaneden kaçan Gezmiş, Haziran sonunda Filistin'e gitti, gerilla eğitimi aldı.

11 Ocak 1971'de THKO adına Ankara'da İş Bankası Emek Şubesi'nin soygununu gerçekleştirenler arasındaydı çalınan paralarıd halka dahattılar. 4 Mart 1971'de dört ABD'li erin Ankara Balgat'taki Tuslog Tesisleri'nden kaçırılması eyleminde de yer aldı. Erlerin serbest bırakılmasından sonra Sivas'ın Şarkışla ilçesinin Gemerek nahiyesinde güvenlik güçleriyle girdiği çatışma sonucunda Yusuf Arslan'la birlikte yakalandı.

16 Temmuz 1971'de başlayan THKO-1 Davası'nda TCK'nin 146. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle, 9 Ekim 1971'de idam cezasına çarptırıldı. 6 Mayıs 1972'de Hüseyin İnan ve Yusuf Arslan'la birlikte Ankara Merkez Kapalı Cezaevinde idam edildi.